Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód jest jak najbardziej dopuszczalne w polskim porządku prawnym. Jednak, aby sąd go orzekł, muszą wystąpić określone przesłanki – pozytywne (czyli trwały i zupełny rozkład małżeństwa). Nie mogą też pojawić się tzw. przesłanki negatywne (o których więcej poniżej). Mogłoby się wydawać, że wystarczy niedopasowanie małżonków, szybka wizyta w sądzie i już… A jednak sprawa nie jest taka prosta! Zatem kiedy sąd orzeka rozwód? Przeczytaj!
Jakie są przesłanki pozytywne? Czyli sąd orzeka rozwód, jeśli…
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym małżonkowie mogą żądać rozwiązania małżeństwa przez rozwód, gdy nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Sąd w trakcie rozprawy rozwodowej musi zbadać, czy te dwie przesłanki zachodzą w konkretnym przypadku. Co dokładnie oznaczają?
1. Trwały rozkład pożycia
Występuje, gdy więzi między małżonkami ustały już tak dawno, że nie ma szans, by powrócili oni do wspólnego pożycia. Oczywiście jest to kwestia bardzo indywidualna. Sąd w trakcie postępowania rozwodowego będzie badał, z jakich przyczyn doszło do rozkładu pożycia i jak długo ten stan trwa. Na tej podstawie, zgodnie z doświadczeniem życiowym, oceni, czy rozwód jest jedynym rozwiązaniem, czy może istnieją jeszcze szanse na naprawę małżeństwa.
2. Zupełny rozkład pożycia
Następuje wtedy, gdy między małżonkami ustały wszystkie trzy więzi będące podstawą związku małżeńskiego, a więc: emocjonalna, fizyczna i gospodarcza. Wyjaśnijmy, co każda z nich oznacza.
- Więź emocjonalna (duchowa) –a w zasadzie jej brak (jak każdej kolejnej) oznacza, że między małżonkami wygasły wszelkie uczucia. Nie ma już między nimi miłości, szacunku i wzajemnego wsparcia czy zaufania.
- Więź fizyczna –ustaje, gdy między małżonkami nie ma już współżycia fizycznego ani też nie okazują sobie oni uczuć w żaden inny sposób. Brakuje gestów fizycznych, które mogłyby świadczyć o przywiązaniu czy trosce (jak to w związkach zazwyczaj bywa).
- Więź gospodarcza (ekonomiczna) – o jej braku najczęściej świadczy fakt, że małżonkowie żyją osobno. Nie prowadzą wspólnie gospodarstwa domowego.
Warto jednak zaznaczyć, że często zdarza się, że między małżonkami ustała więź emocjonalna i fizyczna, ale może się wydawać, iż pozostała między nimi więź gospodarcza – z uwagi na wspólne mieszkanie. Mimo to rozkład pożycia może być uznany za zupełny, bowiem samo wspólne zamieszkiwanie nie oznacza jeszcze, że małżonkowie nadal prowadzą wspólne gospodarstwo domowe.
Jak długo musi trwać rozkład pożycia małżeńskiego, aby sąd orzekł rozwód?
Odpowiedź będzie typowo prawnicza, a więc… to zależy. 🙂 Nie da się odpowiedzieć na to pytanie jednoznacznie, bo sytuacja każdego małżeństwa jest po prostu inna. Zdarza się, że wystąpienie jednej sytuacji w życiu małżonków może spowodować rozkład pożycia między nimi. Częściej jednak na przestrzeni lat mają miejsce różne, niejednokrotnie powtarzające się, zdarzenia – np. przemoc fizyczna lub uzależnienie od alkoholu jednego z małżonków. Z reguły aby sąd orzekł rozwód, rozkład pożycia powinien trwać od kilku do kilkunastu miesięcy. Jednakże jest to kwestia indywidualna i tak jak wspomniałem zależy od wielu okoliczności.
Jak wykazać, że doszło do rozkładu pożycia?
Na pewno jest to o wiele prostsze, gdy małżonkowie zgodnie żądają rozwodu. Wtedy oboje oświadczają podczas rozprawy rozwodowej, że zanikły między nimi wszystkie więzi i potwierdzają to, przytaczając podobne okoliczności, które do tego doprowadziły.
Jednak w sytuacji, gdy tylko jeden małżonek chce się rozwieść lub – co gorsza – żąda rozwodu z orzeczeniem winy drugiego małżonka, wówczas to na nim spoczywa ciężar udowodnienia, że doszło do rozkładu pożycia małżeńskiego (a także – w przypadku orzekania o winie – że drugi małżonek jest temu wyłącznie winny).
Jakie konkretnie dowody można wykorzystać?
- zeznania świadków – np. rodziny, sąsiadów, przyjaciół;
- e-maile
- SMS-y
- zdjęcia
- nagrania video
- wykaz połączeń (często wykorzystywane w przypadku chęci udowodnienia zdrady – choć sam taki wykaz jeszcze zdrady nie dowodzi)
- wydruki wiadomości z różnego rodzaju komunikatorów społecznościowych, np. Messengera czy Instagrama (wydruki tzw. screenów)
- dokumentacja medyczna
- wyciągi bankowe
Czy sąd może orzec rozwód, gdy zaistnieją przesłanki negatywne?
Oprócz przesłanek pozytywnych, czyli wystąpienia trwałego i zupełnego rozkładu pożycia, w prawie rodzinnym posługujemy się też pojęciem przesłanek negatywnych. Te ostatnie z kolei nie mogą się pojawić, by sąd orzekł rozwód. Właśnie dlatego bardzo często, mimo wystąpienia rozkładu pożycia, rozwód nie jest możliwy z uwagi na wystąpienie przesłanek negatywnych. Zalicza się do nich:
- Dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków.
- Sprzeczność żądania rozwodu z zasadami współżycia społecznego.
- Żądanie orzeczenia rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia.
Dlaczego ze względu na dobro małoletnich dzieci sąd nie orzeknie rozwodu?
Małżonkowie, którzy posiadają małoletnie dzieci, muszą pamiętać, że sąd przy orzekaniu rozwodu ocenia wpływ rozstania rodziców na sytuację dzieci. W takich przypadkach sąd zawsze kieruje się dobrem dziecka. Rozwód może np. osłabić więzi i relację między dzieckiem a rodzicem, z którym nie będzie ono na stałe mieszkać. Dlatego, sąd indywidualnie w każdym przypadku rozważa sytuację rodzinną i kwestie takie jak:
- wiek dziecka,
- stan jego zdrowia,
- relacje, jakie łączą dziecko i rodziców, a także
- wrażliwość dziecka.
Dobro małoletnich dzieci jest jedną z przesłanek negatywnych. Posiadanie małoletniego dziecka oczywiście nie oznacza, że sąd nie udzieli rozwodu. Sąd ma obowiązek zbadać konkretną sytuację rodzinną. Jeśli rodzice będą potrafili lub chcą się porozumieć – m.in. co do wychowania dzieci – to na pewno fakt ten będzie przez sąd uwzględniony. Zwiększy też szanse na pomyślne zakończenie związku małżeńskiego.
Dlaczego sąd nie udzieli rozwodu, jeśli jest to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego?
Ustalenie, czy żądanie rozwodu narusza zasady współżycia społecznego, może być w praktyce trudne. Najczęstszym przykładem naruszenia norm moralnych i obyczajowych jest, gdy jeden z małżonków jest nieuleczalnie chory i wymaga stałej opieki. Oczywiście dla drugiego małżonka nie jest to łatwa sytuacja, ale próba odejścia jest zazwyczaj uznawana za niemoralną. Jest to jeden z przypadków, kiedy sąd może odmówić udzielenia rozwodu.
Co jeśli małżonek winny rozkładu pożycia złoży pozew o rozwód?
Zgodnie z przepisami, jeśli o rozwód wnosi tylko małżonek winny rozpadu małżeństwa, to drugi małżonek musi wyrazić na to zgodę. Co ważne, nie może być ona wyrażona pod przymusem lub groźbą, a więc musi być w 100% dobrowolna.
Warto jednak zaznaczyć, że brak zgody także nie może być sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. W praktyce ciężko zdefiniować, o jakie zasady chodzi. Przykładowo, gdy małżonek nie chce udzielić zgody na rozwód z chęci zemsty. Albo gdy małżonkowie żyją kilka lat w separacji i małżonek niewinny nie chce udzielić zgody dla zasady, z uporu, a drugi z małżonków ma już poukładane życie z kimś innym i zaczyna tworzyć nową rodzinę. Innym przykładem może być sytuacja, gdy zgoda wykorzystywana jest jako „karta przetargowa” – w kwestii władzy rodzicielskiej, sprawowania nad dziećmi codziennej pieczy, kontaktów czy alimentów.
Podsumowanie. Kiedy sąd orzeka rozwód?
Sprawy rozwodowe nie są proste, towarzyszy im wiele emocji i stresu. Warto zwrócić się o pomoc do doświadczonego adwokata, który zadba o prawidłowy przebieg sprawy i będzie merytorycznym wsparciem podczas postępowania rozwodowego. Jeśli potrzebujesz pomocy w tym zakresie, zapraszam do kontaktu!
Może Cię też zainteresować: Wyrok Rozwodowy – o czym orzeka Sąd?